NË PËRJETIMIN E ATIJ TINGULLI

Me gotën e verës përpara dhe në përjetimin e asaj tjetrës që e ngacmonte tingulli i një zëri të çjerrë mashkullor ku veçse një pjesë ose grup i veçantë njerëzor mund ta shfaqnin në atë lloj muzikaliteti, ndjeu se ai person do të ishte një prej atyre banorëve të shumtë që jetonin në fund të çizmes Apenine, italianët jugorë. Ishte një bisedë telefonike me dikë të cilën po e kryente me zë të lartë. Ai u entusiazmua kur dëgjoi prej tij ta shprehte në atë gjuhën e tyre melodike emrin e qytetit ku ndodhej me pushime,  qytetin më jugor të gadishullit ballkanik të ndodhur gati përballë tyre. Duke e ndjekur me vëmendje atë bisedë, i cili si veprim më shumë ndjehej si një aktrim, pranë tij ishte një femër. Përshtypja e parë, pra ngjajshmëria midis tyre e cila fillonte që nga cilësitë trupore e gjithçkaje tjetër që zotëronin ata të dy. Ajo, pasi e preku lehtë në sup si për t’i thënë se është me të, u drejtua nga tavolina ku ndodhej personi me gotën e verës përpara. Tek  i kërkoi atij të ulej në një prej karikeve bosh e kryejti atë veprim pa pritur miratim prej tij ndërkohë, ai jugori, banor i hershëm në fund të çizmes italike diku tek thembra e saj, i dha fund asaj bisede duke drejtuar shikimin prej atyre të dyve me një buzëqeshje gati pa mbarim, mikeshës dhe personit me gotën e verës përpara. Mes asaj shkathësie, duke e shoqëruar edhe me  një ëmbëlsi gati të ekzagjeruar tek u shkoi pranë, e cila ishte e përherëshme në fytyrën e tij, shprehu se ajo mikesha e tij do të ndjehej  më e sigurtë po të qëndonte aty deri sa ai të kthehej nga ku do të shkonte. Pasi i dha një puthje të shpejtë edhe ai nuk kërkoi miratim për çka kërkoi por u largua në çast prej andej.

                     

Më tej si në ato lajmet e shpejta televizive gjithçka u mbyll me  ikjen e atij “llafazani”.  Ai i gotës me verë, për të vërtetuar se ajo ende ndodhej pranë tij, ngriti kokën dhe në atë përballim ndjeu atë që përpiqej ajo të shfaqte, ekzistencën e saj femërore. Tentoi të komunikonte por në atë formë si po e shikonte ajo e cila gati këmbëngulte në atë që kërkonte, nuk mundi. Nga portreti, flokët me onde tek përpiqeshin të vetpërshtateshin ku edhe vet ajo ashtu i dëshironte, më tej gjithçka tjetër që kishte veshur në cilësinë e një fustani, shfaqte hapur linjën e saj trupore. Pra ajo do të qëndroj aty deri sa të kthehej ai “llafazani”i tha vetes. Ktheu gllënkën e radhës me verë duke i kushtuar vëmendje asaj femre e cila ndodhej “në besë” e tij. Mes dy koloreve, fytyrë e flokë, një ngjyrë në të florinjtë të pluhurosur zotëronte gjendjen e saj. U magjeps. Gati, gati, për ta prekur atë ndjesi ngriti dorën por nuk e kreu. Më tej vuri re se gjithçka që zotëronte mbi trupin e saj nga vathët interesant që shkonin bukur edhe me krehjen e lëshuar të flokëve bile edhe me gjithçka tjetër si tatuazhet që fillonin nga llërët, parakrahu më të poshtë të shoqëruar edhe me byzylyk pasi edhe prerja e fustanit shfaqte mistershëm format e trupit të saj. Aty ku mbaronte ai fustan, diku poshtë vitheve një dekor i imët tato i shoqëruar po me atë kolorin e mësipër të krijonin ndjesinë e linjës të mbathjeve. Aty mendoi se ai qëndrim prej saj, do të ishte i mirëmenduar. Ishin punime sa një fije peri. Të ndjeje figuracionin, koloritin e tyre duhej të përqëndroje vëmendjen mbi to. Ajo jeshilja interesante e cila shoqërohej me nuanca të shumta në okër e të tjera, hynin ose më saktë plotësonin asetet më të çmuara të botës së saj femërore.

                      

Duke krijuar edhe humor tek i përgjigjej asaj në atë gjuhë  pasi dialogun e shpejt e kontrollonte lehtë, do të ndjehej më i çliruar.  Më tej,  në përfundim të asaj situate nuk do të përfitonte asgjë pasi dhe nuk i kishte kërkuar.

                 

 Megjithëse në forma e ndjesi të ndryshme të dy ende e vëzhgonin njeri tjetrin. Ai me gotën përpara, nga ngacmimi i mëparshëm prej atyre tatuazheve të shumtë do ta zbriste shikimin në pjesët e tjera të saj. Pulpat e këmbëve tek i shfaqeshin bukur në çdo lloj forme të ndodhej ajo, qarkoheshin  me një dekor tato tepër interesant, me koloritin e gjithçkare që ajo mbarte më vete. Gjatë këtij harku kohor ai i gotës me verë nuk e ndjeu kamarierin tek kreu disa porosi të saj edhe tek i konsumonte. I zhytur në botën e mistershme të asaj femre ende përpunonte se si mund t’i hidhte në letër ato momente pasi për t’i regjistruar në memorien e tij duhej t’i “ripërtypte ato”                       Ja ai “llafazani italian” tek i u shfaq gati pa pritur do ta shkëpuste nga gjithçka. Me gjithë dialogun me zë të lart midis tyre të shoqëruar edhe me artikulacione të shumta trupore do të kuptonte një lloj hakërimi drejt saj dhe më tej ikjen e tyre pa as një përshëndetje nuk do ta ndjente. Porositi edhe një gotë tjetër me verë pavarësisht se nuk e kishte mbaruar atë. Në mendjen e tij po përpunonte idenë nëse do të mundej të ravijëzonte në letër trupin e asaj femre që e ngacmoi kaq shumë.

 

 

                                                                                              

                                                   Sarandë  Shtator 2023

 

 

 

 

                       

 

 

 

 

                       

 

 

 

 

                       

                

I SHUMËPAGUARI

            

GJITHÇKA NË VETË TË PARË

             

 

Pikërisht tani, në këto ditë e cila është hera e tretë në ngjajshmëri me dy të parat do të vërtetoja ndjeshmërinë, cilësinë e asaj race jugore të gadishullit Apenin. Viti 1994. Si i pa ligjshëm në shtetin fqinj duhet të kaloja në ekstremet më të mundëshshme kufitare jugore. Më tej na priste një mjet i markës gjermane që do të na çonte aty ku kishim njerëzit tanë. Nuk do të    merem me atë veprim por me atë që ndodhi për herë të parë me ata jugorët italik. Diku, jo shumë larg Athinës, në krahun e djathtë të lëvizjes tonë, disa lëvizje duarsh në ajër kërkonin të ndaleshim. Ai person, mes atyre lëvizjeve po kërkonte veçse të realizonte shitjen e mallit të cilin e pranova. Më tej, mes asaj kënaqësie të atij veprimi që kryejta të cilët ishin tre xhupa, mendova se ai udhëtim u mbyll këndshëm, në shtëpi nuk u prit mire. Por jo, në vazhdim mua ai tingulli italik jugor tepër misterioz ende po më ngacmon.

Megjithëse komunikimin me ta e “kërkoja” edhe në të dytën here jugorë ishin. Në gjykimet e tyre pasi ai çift i përkiste moshës së tretë morali zinte kohën më të madhe të atij komunikimi përsëri ishte ai tingulli  tyre që po më tërhiqte. Ta marë e mira edhe të tretët jugorë, pikërisht, vendbanimi i tyre ishte “taka e çizmes”. Megjithëse i kushtova vëmendje çdo elementi femëror të saj të dekoruar tepër interesant me tato e cila më çoi në ngacmime se si mund ta hidhja në letër atë ndjesi, përsëri ai timbri i veçantë i tyre do të më mbetet si një ëmbëlsi tek e përtyp nga pak për të mos mbaruar.

TË RRËZOHESH PËR...

 

 

 

   

PËRTEJ TRADHËTISË

 

 

Ai  kaloi vrullshëm portën kryesore pa reaguar ndaj atij nderimi gatitu të përhershëm që kryenin rojet për ta nderuar atë. Për pak kohë do të dëgjoheshin trompetat të cilat lajmëronin edhe mbylljen e saj dhe ai qytet shekullor me  murre të larta do të binte në qetësi. Troku  i ecjes së shpejtë të kalit mbi kaldrëm kumbonte tepër çuditshëm. Ishte një çast ku në ato rrugica me kthesa të shumta, ende nuk po ndjehej ndriçimi i ndonjë pishtari e kandili me erën e qelbur që lëshonte tek bënte dritë. Një djall e dinte se me çfarë i ushqenin ata ndriçues balte. Thoshnin se ajo erë i mbante larg hijet dhe shpirtrat e ligj që mund të lëviznin natën.

    Ajo kafshë e fuqishme dhe tepër e bindur ndaj të zotit të tij tek nxitonte, lëshonte mbrapa zhurmë, pluhur dhe ndoshta nga ndonjë pellg uji që mund të shkelte, cërka balte të lagura të cilat përplaseshin në vithet e tij e deri lartë, mbi pelerinën në ngjyrë të purpurt hedhur mbi supe e të lidhur përpara në gjoks, me një lidhëse të zezë, të shoqëruar me dekoracione të ndryshme. Në ato çaste hëna të krijonte përshtypjen se po kërkonte të fshehej mbrapa reve tek po nxitonin të mbushnin qiellin. Në aq sa  ndriçonte, kalorësi përpiqej të orientohej por sykaltri, nga instikti i përhershëm, e kishte ndjer se ndodhej pranë shtëpisë. Ngriti turinjtë përpjetë dhe hingëlliti duke përplasur  këmbët tek pragu masiv i gurtë i portës. Nga ana e brendëshme të asaj porte të madhe druri, të mbërthyer fort me pafka e gozhdë hekuri, u dëgjuan lëvizje të shpejta dhe të sakta ku dihej se ishin të shërbëtorit besnik të familjes, Marko-s. Ai, me atë gjysëm përkulje që tregonte respekt e përkushtim duke u përpjekur për të mos shfaqur habinë për atë ardhje të papritur, kapi frerin e kalit dhe tek po e përkëdhelte në ballë, i uroi mirëseardhjen. Për atë Zot që ndodhet atje lart nisi të flasë ai duke drejtuar duart drejt kupës së qiellit, kam qenë tepër i shqetësuar për ty. Kam parë ëndëra të këqia dhe dëshiroja të isha pranë teje, përpara syve dhe erdhe. Shko bir, e ke gati shtratin. Bjer e fli se do të jesh tepër i lodhur.

   Kalorësi i vonuar, i zoti i shtëpisë, komandanti i gardës mbretërore pa reaguar kundrejt çdo gjëje që po dëgjonte kaloi oborin dhe mjediset e asaj shtëpie të madhe si i përfjetur. Shtyu derën e dhomës duke u shtrirë në krevat pa u përpjekur ta zënte gjumi.  Përgjatë gjithë atij udhëtimi, më tepër se lodhja e kishte shqetësuar përplasja që i kishte ndodhur  me zëvendësin e tij dhe përfundimi i saj. Ishin përgatitjet e fundit. Shumë shpejt do të kishte luftë. Ajo përplasje në gjysëm heshtje kishte filluar më shpejt. Sot përfundoi në zënkë trupore me grushta e shkelma, mund të përfundonte edhe më keq, me vdekjen e ndonjë prej tyre. I ndanë. Do të duheshin shumë burra për t’i shkëputur pasi ata ishin kthyer në bisha. Brenda rrethit të krijuar në çast, prej ushtarëve të cilët ishin nën urdhërat e tij, ndjeu veten të poshtëruar. Në atë përpjekje për të parë reagimin e të gjithë atyre që ishin të bindshën në çdo fjalë e urdhër, nga moritë e shumta të grushtave të kundërshtarit e la veten të rrëzohej në tokë. Edhe karshi shkelmave të tij nuk reagoi. Nga ajo heshtje e rëndë në fytyrat e tyre të cilën gati nuk po e kuptonte, uli edhe më shumë kokën duke e mbuluar me duar. Ishte shembulli më i mirë jo vetëm i gardës por i gjithë asaj ushtrie gjëmëmadhe. Çfarë ishte ajo që po ndodhte.  Do të mund të ngrihej prej andej dhe të përballohej me të gjithë ata trima, ku në sa e sa beteja e ndiqnin sulmin karshi armikut menjëherë pas tij. Më e keqja ndodhi fill pas asaj zënke që nuk duhej të kishte ndodhur. Mbritja e gjeneralit ishte më e tmershme se sa grushtat. A do të mundej të përballohej me zemërimin e tij. Jo. Jo, kurrë nuk do ta dëshironte atë çast. Si komandant i atyre ushtarëve që ishin motori i asaj makinerie luftarake, mendoi se kishte thyer kushtin kryesor, disiplinën. Do të pranonte çdo lloj ndëshkimi. I u kujtua momenti kur u ndodh për herë të parë para tij.  Ankthi që e kapi nëse do të pranohej të bëhej pjestar i njerëzve më të zgjedhur dhe më besnik. Si atëherë edhe sot por veçse me një ndryshim, do të ndeshej me zemërimin më të egër të atij njeriu që nuk dinte të falte në raste të tilla. E dinin të gjithë ç’domethënë thyerje e disiplinës. Kërkoi prej tyre dorëzimin e  shpatave, mburojave sëbashku me veshjet luftarake. Për ata luftëtarë kariere zbatimi i masave ndëshkimore nuk ishte asgjë përpara turpit që do të mbartnin më tej. Mes heshtjes që  zotëronte situatën, ashpërsia e zërit të gjeneralit për të qenë në gjendje aresti, i tronditi të gjithë. I ndodhur brenda çadrës që po ruhej nga jashtë me roje të shumtë, u përpoq të krijonte idenë se çfarë kishte ndodhur. Ende nuk po i shqitej egërsia e fytyrës së tij. Aty tek zbriti vrrullshëm nga kali dhe vendimarrja pas atyre që dëgjoi e dëshpëroi tej mase. Ndodheshin në prag lufte. I habiti të gjithë vendimmarja e gjeneralit për ta përjashtuar nga stërvitja. Ç’farë kishte ndodhur. Përse vendosi të përjashtohej pikërisht vetëm ai. U përpoq të kuptonte se çfarë kishte ndodhur por ishte e pamundur për të dalë në krye të asaj situate tepër të vështirë. Përsëri i u kujtuan momentet kur u përballua për herë të parë me mbretin ose më saktë me gjeneralin të veshur me uniformën e tij luftarake. Ai më të shumtën e kohës e kalonte me ta. U mahnit nga paraqitja e tij prej një luftëtari të vërtetë. Kishte forcën, shikimin e një udhëheqësi të cilën vetëm ai mund ta zotëronte. Sy shqiponjë, shikim i mprehtë. Shpesh ndjente t’i ngjante atij.

U ngrit prej shtratit duke dalë me vrull në oborin e përparëm të shtëpisë.  Hodhi shikimin tej horizontit pa u përqëndruar në diçka të veçantë duke kryqëzuar duart e tij të fuqishme përpara. As vet nuk e kuptoi se sa kishte që po qëndronte ashtu deri sa ndjeu në supin e tij dorën e lehtë të Markos. Me atë zërin gati në përkëdhelje të tij ai u përpoq të mësonte se çfarë kishte ndodhur. Megjithëse ato fjalë e zbutën në çast, përsëri nuk foli. Kam frikë se do të ketë ndodhë diçka me ty vazhdoi Marko.  Ato ëndëra të këqia që kam parë, nuk më pëlqejnë. Më thuaj biri im, më thuaj. Me një shtatlartësi pothuajse të barabartë tek po ndodheshin përballë njeri tjetrit, nisën të vëzhgoheshin me kërshëri të madhe. Ai shërbëtor i bindur diçka të keqe po ndjente. Gjatë kohës në rritje të tij e kishte përjetuar si fëmijën e vet. Me një përkushtim të cilin për herë të parë po e ndjente, pasi vetëm aty e kuptoi se çdo me thënë familje, i u dha asaj fëmije duke e njohur dhe e ushqyer me vlerat më të bukura njerëzore. Përveç amanetit nga im zot, babait tënd vazhdoi ai, por edhe nga ajo që ndjej për ty, jam gati të jap jetën. Të lutem më thuaj çfarë ka ndodhur. Ai zë i butë, i ëmbël sa s’ka më i u ndje më afër se kur ndonjëherë. Në qoftëse në përballimin e parë dhe të dytë me gjeneralin nuk ishte aq i fuqishëm të qëndronte ballë tij, tek ai mik i vjetër shpesh ndjente vetveten. Po. Ndëshkimin e meritoja. Më duket se i çova dëm të gjitha përpjekjet e tua. Poshtërova kujtimin e tim eti, i cili dha jetën për këtë vënd, për këto troje.  Në ato çaste, përsëri do të ndjente dorën e atij njeriu që i qe ndodhur pranë gjithë jetën i cili përpiqej ta bindte të shkonte të flinte. Duke shkuar drej dhomës së gjumit sëbashku me të, ndjeu të dëgjonte në vazhdimësi zërin e tij të butë si ato ilaçet qetësuese kur ai ja jepte dikur në fëmijëri. Mundohu të flesh  përsëriti ai. Mos mendo për asgjë. Nesër do të bisedojmë sëbashku por nuk ariti se reagimi i atij djaloshi tek i mbërtheu dorën për të mos u larguar prej andej, e shtangu në vend. Edhe unë mendoj se diçka do të ndodhë. Saktësisht nuk mund t’a përcaktoj. Nuk e di, mos janë zemëruar zotat me mua. Gjithmonë kam pasur besim tek to. Edhe karshi detyrës time kam qenë i vëmendshëm duke dhënë shembullin por për çka ndodh edhe në ëndrat më të frikshme që mund të shoh nuk mendoj se... Jo, jo duhet të kthehem aty. Mes asaj asaj ikje të fshehtë prej andej diçka po ndjeja, bëra gabim të madh që u  largova. Duhej të qëndroja brenda çadrës dhe të prisja si do të zhvilloheshin ngjarjet. Besoj se besnikët e mi më kërkojnë, më presin. Duhet të jem atje pranë tyre. Më kupton, diçka do t’i ndodh gjeneralit. Gjatë përleshjes vura re se, nga ata gardistë teksa na rrethonin në ato çaste që po më shihnin se si po binin mbinin mbi mua grushtet e tij të fuqishëm, ndjeva se ishin gati të përlesheshin midis tyre por i trembeshin autoritetit dhe zemërimit të gjeneralit që mund të shfaqej nga çasti në çast. Prandaj e lëshova veten përtokë,  pa u përpjekur të përballoja mërinë e grushtave dhe gjuajtjeve me shkelma prej tij. I ndodhur përballë, ai shërbëtor besnik, ai njeri mëse i mënçur kuptoi se pjesa e parë e asaj drame ishte luajtur. Nuk i kishte pëlqyer kurë fytyra ezmere si e pluhurosur edhe shikimi i pa përqëndruar i zëvëndës komandantit të gardës, e atij njeriu të ardhur për së largu, prej lindjes të pafund, tek shtroheshin në gostira të shumta dhe se si i ndronte shprehjet e ngjyrat prej cmirës dhe më të fundit për atë tjetrën që kuptonte në fytyrën e tij, ishte si Janusi me dy fytyra. Tek po mendonte nëse do të kishin kohë të mjaftueshme, mund të përballohej dhe të merte drejtim tjetër situata, pa i shprehur asgjë u largua prej andej duke u kthyer me dy shpata e thika në duar ndërkohë i dha të kuptonte se po shkonte të shalonte kuajt dhe troku i tyre do ta ri thyente përsëri heshtjen

Nuk ishte rendje por përplasje të forta dy kohëshe të këmbëve të atyre kafshëve të fuqishme. Ato krijesa të shpejta, po përjetonin shqetësimin e të zotëve. Nuk ishte hera e parë ta ndjenin veten  kaq të fuqishme për të vrapuar. Të gjitha ato fusha e livadhe dhe me sy të mbyllur do t’i shkelnin. Sa e sa herë kullosnin e bënin stërvitje në ato hapësira të pafund. Troku i atyre thundrakëve që ishin krijuar nga zoti si të tilla, ende vazhdonte të dëgjohej fuqishëm. Tej në horizont, mbrapa atyre kodrave të buta që po shfaqeshin si në një mbrojtje natyrore, ishin ngritur çadrat. Nuk duhej të binin në sytë e rojeve. Duke e ditur vendosjen e çadrave të cilat përgjatë harkut të brendshëm, gati të një gjysëm hëne të shtrirjes së tyre, ato ndaheshin në bazë të skuadrave, ai i shpjegoi Markos se nga duhej të kalonin. Gjithashtu i tregoi se atë rrugë duhej ta bënin me këmbë. Veprimet e tyre nuk duhej të diktoheshin nga rojet, nuk kishte idenë se si mund të ishin zhvilluar ngjarjet.  Lidhën kuajt dhe u nisën. Vetëm ecnin. Me intuitën e nuhatjes e shikimit, si panterat tek sulmojnë natën, të dy duhej të reagonin në mënyrën më të rrufeshme. Aty përpara, diku larg ndjen lëvizjen e disa hijeve njerëzore. Ishin rojet. U tulatën duke u bërë  njësh me tokën. Duke e kapur për krahu Markon e urdhëroi të kthehej por ai shërbëtor besnik e kishte të vështirë t’i bindej. Nuk pranoi por i u bind gjykimit tjetër, të priste  i fshehur dhe të vepronte veçse nga sinjali që do të merte prej tij. Atje në heshtje tek po ndiqte me vëmendje lëvizjet e tij filloi t’u lutej zotave për të. I tulatur siç ishte që nga momenti i parë, dëgjoi një fëshfëritje gati si përplasje krahësh e më pas kënga e një zogu nate.  Ajo nuk ishte gjë tjetër veçse një sinjal. Sinjale të vjetra, kode për të komunikuar. Marko ktheu shikimin prej tij. Një buzëqeshje e shpejtë u shfaq në fytyrën e zotërisë së tij. Në formën më të pakuptimtë e miratoi atë veprim. Pas pak çastesh përpara tyre u ndodh një nga gardistët më besnik, ai që e ndihmoi të aratisej. I ngjeshur për tokë në fytyrën e tij ai shfaqte një tmerr të pa llogaritshëm.  Nuk aritën të komunikonin pasi një grup ushtarësh u sulën mbi ta duke i çarmatosur dhe me një shpejtësi të rrufeshme e lidhën fort ish komandantin e tyre. Në çast Markos shërbëtorit të tij besnik i ngulën në gjoks një kamë të mprehtë duke ja shkulur fuqishëm prej andej.Edhe gardisti të njëjtin fat pësoi. Megjithëse e kishin mbërthyer fortë, kryegardisti edhe njëherë tre-katër prej tyre i rrëzoi në çast. Por ajo nuk mjaftoi, mbrapa shpine dikush e goditi fuqishëm me dorezë shpate. Zemërimi i tij, i shoqëruar me hidhërimin më të tmershëm të pësuar ndonjëherë tek mundohej të kuptonte se çfarë kishte ndodhur përpara disa  çastesh, nga dëshpërimi u përpoq të shpërthente duke ulëritur por ndjeu t’ja bllokonin gojën me një tufë rreckash. Po aty e çuan peshë për ta marë prej andej. Filloi të mendonte ndryshe jo nga ai veprim por nga heshtja e madhe që zotëronte natën. U tremb edhe më shumë. Mendoi se diçka më e frikshme po përgatitej të ndodhte sidomos kur e futën në një prej çadrave dhe aty mbi kokën e tij, dy-tre prej ushtarëve të gardës ishin gati t’ja ngulnin në trup tej e përtej ato shpatat e tyre të shkurtëra pa pikë ngurimi. Nuk  e dha veten por priti se si do të zhvillohej situata.  Nuk vonoi shumë dhe në çadër hyn zëvendësi i tij me të cilin ishte përleshur dhunshëm, ai urdhëroi t’i zbulohej shikimi. Në fytyrën e tij, egërsia dhe triumfi të cilën ashtu e ndjeu, shfaqej në mënyrën më të pa imagjinueshme. Ai i u afrua pranë, gati sa të prekeshin me njeri tjetrin. Nuk i’u tremb atij shikimit prej një egërsire por ngjyra dhe tjetërsimi i asaj fytyre shprehnin diçka të pa ndjerë ndonjëherë. Ai me një lëvizje dore urdhëroi t’ja rimbulonin gjithë fytyrën. Përsëri heshtje dhe errësirë. Diku përpara ndjeu lëvizje hapash dhe më tej përveç urdhërit të zëvendësit për t’ja hequr atë rrobë prej fytyre edhe disa mërmërima. E shtynë me forcë të ulej i mbështetur në gjunjë. Tek i hoqën  nga sytë atë copë rrobe shikimi i ra  mbi gjeneralin të lidhur këmbë e duar. U tmerrua. U përpoq të lexonte diçka në sytë e tij. As edhe njëherë nuk e kishte ndjerë atë  që po shihte, që po kuptonte. Megjithëse i kaloi me një shpejtësi të rrufeshme të gjitha momentet kur përballohej me shikimin e tij ky i fundit i u ndërpre nga tehu i shpatës në dorën e zëvendësit të tij tek i shpoi gjoksin tej e përtej. Atje, në atë  zbritje të shpejtë drejt botës së përtejme tek ndjeu ta ndiqte shikimi i gjeneralit dhe dhimbjes të madhe për të që nuk mund ta ndihmonte, mbylli sytë për të mos e humbur fytyrën, dritën e syve të tij.

ME SKICAT E LLAÇIT

 

                 

                               ME SKICAT E LLAÇIT SHOHIM AMBIENTIN

                                                          ME SY TË RI

                      

                            

                                                  Dr. FATMIR TERZIU

 

Skicat letrare e autorit Edmond Llaçi na jep një argument që në fillim të herës se është një lëvrim krijues e artistik që duhet të vlerësohet më shumë se zakonisht. Themi kështu pasi lëvruesit e skicës letrare janë disi  më të pakët në numër, janë disi më të rezervuar në këtë gjini letrare. Nëse leximi dhe shkrimi i tij e sjell atë përsëri mes lexuesit shqiptar,  ajo, në këtë mënyrë dëshmon vlerën e saj njëmijë herë të rilindur e të dedikuar në rrugën e saj të hershme. Arsyeja, natyrisht që skicat kanë shijen dhe pëlqimin ndryshe, pothuajse janë të paktë ata që i shkruajnë sikurse cituam, por ama tregojnë se janë një zhanër narativ dhe se çdo transmetim është rastësor dhe zakonisht mbetet vetëm një pjesë e kornizës edhe pse natyrisht në skicat biografike ato zënë një vend më të madh. Skica duke qenë një përshkrim  impresiv i përshtypjeve të një mendjeje të ndjeshme, tregon një fakt se është një skicë e jetës së zakonëshme dhe kështu ndodh që shumë njerëz gjejnë një përshkrim të zgjeruar në prozë letrare të mërzitëshme, duke pasur ndjeshmëri të çmuar në atë që sillen me termin “pak” tekst. Kjo e afron skicën me poezinë didaktike si qasja më e lehtësuar estetike në mendjen e epokës që jetojmë. Kaq, ndoshta vetëm kaq është duke thënë mjaft. Është e domsdoshme së pari të ndalemi shkurt tek rrugëtimi i skicës

    Skica letrare, ose ashtu sikurse njihet më gjerë është tregimi i shkurtër, ose një lloj i shkurtër i prozës. Në botën perëndimore, shpesh skica letrare është një tregim zbavitës i një aspekti të një kulture të shkruar nga dikush brenda kësaj kulture për lexuesit nga jashtë saj. Si shembull  mund të sillen anektodat e një udhëtari në Indi të botuara në ndonjë revistë të një vendi perëndimor ose edhe më gjerë. Por ajo që duhet mirëkuptuar, skica është joformale në stil. Skica është më pak dramatike por ama është dhe duhet të jetë më analitike dhe përshkruese se sa një përrallë, ose edhe vetë tregimi i shkurtër. Një shkrimtar i një skeme të tillë, mban një ton të zhurmshëm dhe të njohur, duke nënkuptuar pikat e tij të mëdha dhe mbetet gjithnjë duke sugjeruar, në vend që të thotë e të japë përfundime. Një variant i zakonshëm është skica e karakterit, një formë e biografisë rastësore që zakonisht përbëhet nga një seri anektodash rreth një personi real ose imagjinar. Skica u prezantua pas shekullit të gjashtëmbëdhjetë në përgjigje të interesit në rritje të klasës së mesme në realizmin social. Forma arriti kulmi e popullaritetit në shekujt tetëmbëdhjetë dhe nëntëmbëdhjetë dhe përfaqësohet nga skica të tilla të famshme si ato të Josep Addison dhe Richard Steele 1711-1712. Ata krijuan karaktere si Z. Spectator, Sir Roger de Coverley, Captain Sentry dhe Sir Andreë Freeport, përfaqësues të niveleve të ndryshme të shoqërisë angleze, të cilët komentojnë mbi sjelljet dhe moralin e Londrës. Libri i skicës së Geoffrey Crayon, Gent 1819-1820, është tregimi i Irving mbi peisazhin dhe zakonet angleze për lexuesit në Shtetet e Bashkuara.

Në Shqipëri dhe në trojet e tjera etnike me shqiptarë, mjaft autorë me emër në vite i janë përkushtuar skicave. Emra të njohur dhe të tjerë kanë lëvruar skicën letrare për të treguar pikërisht atë që synohet me shkrimin dhe lëvrimin e saj . Sulejman Mato, ndërsa “këshillon” për njohjen edhe interpretimin e saktë të skicës letrare, me të drejtë shprehet se “Skica letrare nuk është ekuacion matematike, as ligje kimike dhe as njohuri biologjike. Skica letrare është një krijim ku vlerësohen aftësitë e shprehjes së lirë.”

Duke parë këtë hyrje të shkurtër jo thjesht sqaruese por dhe të domosdoshme në arsyen  e shkrimit tonë, duket qartë se shkrimi i Edmond Llaçit, angazhimi i tij në skicat letrare është sa racoinal dhe po aq i formatuar pasi ai, apriori zbaton preambulën se para se të fillojë të shkruaj është mirë i siguruar se mendimet e tij janë të organizuara si duhet. Mjeti më i mirë i kësaj  rruge të shkrimit të këtij autori natyrisht mbetet, jo thjesht ajo që është për të organizuar mendimet në këtë çast dhe që është skicimi, pra rrugëtimi i parë deri tek skica letrare, por tërësia  e akumulimit dhe shtrydhjes së mendimit në një sitë të veçantë të talentit të tij për të riformatuar mendimin  dhe për të  dhënë skica të lexueshme e të pëlqyeshme.

Në një farë mënyre, skica e Llaçit në vetvete është një lloj projekti  për variantin apo kopjen përfundimtare të  mendimit të tij. Autori për të ndërtuar një skicë të ideve të tij, e cila duket qartë se kryen më pas dy anë të menjëherëshme, e ndihmon vet autorin në shkrimin e skicës dhe lexuesin në interpretimin dhe kuptimin e saj, pra vetvetiu autori kalon në sitën e tij fjalën, respektin për fjalën e gjetur, angazhimin e vetë fjalës në funksionin e duhur, rimodelimin e saj në rastin e skicave autoriale dhe portretore e më tej deri në krasitjen e vetë fjalës së tepërt. Për mes fjalës autori ka një detyrë specifike tek skica letrare, që të gjej dhe të formulojë bukur titullin. Për mes leximit të skicave të këtij autori shohim se titulli është një element që i jep unitet dhe kuptim, por që shpesh kalon pa u vënë re dhe nënvleftësohet, duke bërë kështu që mjaftë skica të kalojnë në një dualitet kuptimi. Kjo në raste të vogla kur titulli i shkurtër qas një mendim të atillë që pret nëntitullin të saktësojë dhe anasjelltas, sikurse ndodh tek skica “Premtim i pashprehur”, me të cilën nëntitulli “Kushtuar Antikes motrës të Bilal Xhaferrit” na kujton se titullin  nuk duhet të vihet në thonjëza dhe është mirë që titujt të jenë të shkurtër. Edmond Llaçi është i kujdesshëm dhe mjaft i sinqertë kur vendos dhe zgjedh titujt e skicave të tij “Të çmëndurit”, “Porosia”, “Rrëfimi i një arxhiu”, Në ato netë”, “Iriqi i detit” etj. Krahas strukturimit  të saktë të titullit tek skicat letrare të këtij autori gjuha letërsia është themeli i procesit të të nxënit, i komunikimit, i formimit të identitetit personal e kulturol, si dhe i krijimit të mardhënieve  shoqërore, në një kënd që ai e sheh  dhe e parashtron si të rëndësishëm në tërësinë e tij, të dhënies së mesazhit dhe komunikimi me lexuesin.

Përmes gjuhës, vetkuptohet  se autori ka një objekt të veçantë që të paraqes dhe të shkruajë fjali të thjeshta dhe të përbëra për të shprehur mendime të caktuara, ku shihet se shkrimi i tij, pra skicat letrare  dhe mishërimi i tyre letrar është i domosdoshëm për çdo nivel lexuesi.

Brenda kësaj rregullsie, skicat e autorit janë piktura efikase të ndërlidhura, ku herë skicojnë natyrën, herë kujtesën, herë traditën, herë dëshirën dhe në të gjitha rastet kanë koloritin e duhur të domosdoshëm për të sanksionuar komunikimin letrar. Duket qartë nga leximi i skicave të tilla si “Vdekja e peshkatarit”, “Vazhdimisht i jëjti”, “Mëzi”, “Të çmendurit” etj. Se pika themelore e tyre është tek fjalët e skicuesit me emër Irving, mes të cilës kuptojmë se shkrimtari duhet të vëzhgojë “me vështrimin e zhurmshëm me të cilin të dashuruarit e përulur të shëtitjes piktoreske nga dritarja e një dyqani  të shkruar në tjetrën, të kapur ndonjëherë nga delineacionet e bukurisë, nganjëherë  nga shtrembërimet e karikaturës dhe ndonjëherë nga bukuria e peisazhit”.

Vetëm mes kësaj, shkrimtari i skicave është ekuivalenti letrar i një artisti në Grand Tour (qoftë amator ose profesional, nuk ka rëndësi) duke tërhequr skica të rrënojave, skulpturave, njerëzve dhe të ngjashmërive, gjëra që janë “piktoreske”ku duket qartë se ai ose ajo ndodhin aksidentalish ose pothuajse aksidentalisht, janë ata ose ato që pranojnë të vëzhgohen me një sy të qetë dhe reflektues dhe i japin një përshkrim evokues atyre që janë me ndjeshmëri.

Skica e Edmond Llaçit përtej të gjitha ngjyrimeve dhe leximeve nga kënde të ndryshme, nuk është zhanër  moralist, por, siç mund të shihet në disa pika ajo afrohet tek skica e të madhit Dikens, duke na dhënë rastin të kuptojmë se skica mund të krijohet për të ngjallur mendime rreth virtytit ose gjykimit ose (siç është skica e Llaçit “Përmendorja në gips”) ku reflekton më tej se qëllimi. Në duart e Edmond Llaçit ajo tregon  se mund të jetë mjaft imagjinative, në të cilën Llaçi  përshkruan  gjithçka tej natyrës duke imagjinuar se të gjitha gjërat që sheh syri i përkasin një njeriu dhe duke lexuar atë histori të njeriut jashtë tyre, lexuesi kupton fare qartë mesazhin e autorit. Sigurisht, ai është një pajisje përshkruese; është shumë e vështirë që të gjitha gjërat i përkasin një njeriu. Por, duke i trajtuar ata sikur të ishin, autori është në gjendje të sjellë çdo inskenim në një skicë të gjallë, të krijojë besim dhe mesazh të qartë.

Skica e Llaçit, ashtu si dhe skica në tërësi nuk është zhanër satirik, por një shkrimtar i tillë në botën e shkrimit të skicave mund të bëj përshkrimin që ngjall një pamje satirike, cinike ose ironike të botës;  disa nga skemat e tij janë shembuj i mirë i kësaj. Po aq, skica e Llaçit nuk është  një zhanër fantastik por dikush brenda leximit, mund të gjejë dhe vetvetiu mund të bëjë përshkrimin me fjalët që të emocionojnë fantazitë  më të egra. Nëse me piktorin dhe fotografin ndodh që fotografia është e përbërë artistikisht siç duhet, çështja e zakonshme e jetës  mund të mbetet intime tek gjërat më të larta dhe më të ulëta, tek ato që krijojnë mundësinë të ndjellin gamën më të plotë të mendimit dhe idesë njerëzore. Gjërat e çmendura tregohen të jenë, siç thotë Dikensi, “ushqim i pashtershëm për spekullime” dhe ne fillojmë ta shohim botën me sy të ri. Me leximin e skicave të Edmond Llaçit ne dhe lexuesi e kemi këtë mundësi.                                                           

PËRSHTYPJE

                                   “ SI MUND TË ECIM NË MONOPATIN E VETËDIJES TË POL MILOS”

 

PËRSHTYPJE RRETH TË DY LIBRAVE TË TIJ “MEDALIONI I DURRAHUT” DHE “TAKOHEMI NË PURGATOR “

     

Tek i lexon, me atë çka po të ndodh e ndjen veten në një dimension tjetër. Ç’ka do të thotë kjo?! Me atë lloj frymëmarje që të krijohet në çast, nuk mundesh të hamendësosh asgjë. Në vazhdim ndjen dhe përpiqesh të përmirësosh dhe ta kontrollosh frymëmarrjen tënde por jo, nuk mund ta pëcaktosh veten si lexues të saj dhe çka ndjen në çast.

Në vazhdim, rreshtat e para pa e kuptuar të ikin me shpejtësi dhe kot përpiqesh t’i kapësh e t’i lexosh. Ndalon, ndalon për të vetmen arsye pasi ai urdhër që të vjen nga nëndërgjegja “nuk” është gjykim i drejtë, për këtë “nuk” mundesh t’i perceptosh, t’i ndjesh ato që përtyp midis dhëmbëve të tua. E ndjen se janë midis tyre dhe ndodhesh në dilemë dhe çfarë do të bësh me ta. Midis dy ndjesive paralele, të përtypjes dhe të kundërtës, të mos përtypjes të asaj ndjesie,  i ri ktheshesh leximit por përsëri nuk shkon në veprim logjik të asaj që po përpiqesh të kuptosh brenda atyre rreshtave dhe ndalesh. Në çast ndjen se diku në një pjesë të saj koka të kruhet ose faqet nga sikleti të përvëlojnë dhe nuk je i vendosur brenda vetes nëse duhet të mëshosh në zhvillim e sipër të asaj mendësie që të ndodhet pezull.

Rifillon leximin, tashmë i gërmëzuar në vetëdijen tënde, çuditërisht ato fillojnë e zhvillohen duke konturuar imagjinatën e autorit i cili e lë në dorën tënde, të lexuesit. Për ta kuptuar, si fillim autori të jep mundësinë ta vrojtosh dhe të hamendësosh më tej por ai “pjesën e errët e mban për vete, ndërsa lexuesit i shfaq një buzëqeshje të lehtë, pak të dallueshme, si ajo e Xhokondës.”

Megjithatë, në fund të rileximit tek po ndjen rikruajtjen e kokës diku në një pjesë tjetër të saj, e ndjen veten pezull dhe tjetërsim të frymëmarrjes. Tek kthen faqen e fundit e përsërit disa herë atë veprim si për të vërtetuar se i gjithë ai përjetim ndodhet brenda atyre fletëve të pakta. 

 

 

 

                        

TEK BALLKONI I SHTËPISË

 

Po afronte pranvera. Në ballkonin e vetëm të shtëpisë, në tavolinën e ndodhur në krahun ku tenda qëndronte përherë e ulur pasi aty edhe me disa objekte të  tjera ishte krijuar një ambient i këndshëm ata do të ndodheshin aty gati në të njëjtën orë.. Ishin të moshës së tretë. Me gjithëse bënin jetën e një çifti normal e pa probleme, përjetimet dhe kënaqësitë e tyre ishin jo të njëjta dhe për çudi ato veçse shtoheshin. Si përherë ai shkoi i pari duke zënë vendin e tij ndërkohë edhe ajo nuk vonoi pasi u shfaq me një tabaka duke i sjellë kafen dhe gotën e rakisë. Për vete një kakao të madhe ose ndonjë çaj të cilin e kosumonte që nga ai i malit, ose ata aromatikët aziatik të paketuar. Të dy, në aq kohë sa qëndronin aty gati nuk komunikonin me njeri tjetrin. Në ato çaste ai diçka po lexonte ndërsa e zonja e shtëpisë, me paraqitjen interesante të saj nuk ishte e qartë se si e dëshironte atë moment, të kërkonte ta ngacmonte ose të ngacmohej por ishte e bindur se ai si gjithmonë do të ndodhej në botën e tij të përhershme, nuk do t’u kushtonte vëmendje atyre çka i rrëfente ajo me pasion. U ngrit prej nga ku qe ulur duke u mbështetur në parmakun e hekurt të ballkonit. Diçka e bukur ndjeu se po ndodhte poshtë kurorës të pemës së vetme me atë lulëzimin e përhershëm të saj. Në fillim veçse puthje, puthje të buta të shoqëruara me pëshpërima dhe përsëri puthje. Për një çast ra heshtje. Mund të jetë ndonjë puthje e gjatë mendoi ajo tek po i ndiqte me vëmendje nga aty lartë. Rifilluan me mërmërima të gjata, puthje të zjarrta duke kaluar më tej me gricje dhe zënka sikur po loznin me njeri tjetrin. Djaloshi si për t’i treguar se mundej, përpiqej ta përqafonte, ta shtrëngonte fort në krahërorin e tij, ta puthte gati në çdo pjesë të zbuluar të trupit të saj por lozonjarja, mikesha e tij e vogël i shmangej. Për ta ngacmuar tek i u shkëput, ajo i thirri   t’i shkonte pas, ta kapte. Ai si i marrosur u turr vrapit pas saj dhe gjithçka mbaroi aty. Nata, në atë ikje si me nxitim, po përpiqej t’i kapte e t’i mbulonte me vellon e saj të heshtjes. Pas të gjithave sa pa dhe dëgjoi ajo u përpoq t’i tregonte bashkëshortit se çfarë kishte ndodhur aty poshtë ballkonit të tyre. Duke u kthyer në gjendjen e tij të përherëshme ai vetëm një buzëqeshje i dha por veçse ajo  tjetra tek po i shfaqej me nuanca të ngrohta në fytyrë nuk kishte lidhje me ato sa i thoshte ajo. Ai ngriti kokën duke e parë me vëmendje. Në atë përballim, në fytyrën e tij ndjehej t’i thoshte se në ato çaste i u kujtua  rinia. Aty ajo kuptoi se ai kishte nevojë për një fjalë të ëmbël. Ka të drejtë i tha vetes, ka të drejtë dhe unë budallaqja i shkoj kundra.  I u afrua edhe më pranë. Pasi e vëzhgoi gati si me habi fytyrën e tij e cila për të ende  i kishte ato çka i pëlqente, e puthi fort në buzë ndërsa ai i hutuar e kishte lëshuar veten në gjithçka po mendonte e vepronte ajo. U përpoq të fliste por puthja tjetër e saj e çrroditi, e çarmatosi sepse nuk po mundej t’i shprehte atë dëshirën e tij për t’i treguar atë ngjarje të ndodhur shumë kohë më parë e cila i u kujtua në ato momente. Tek po përjetonte atë çka kishte mbetur në buzë nga ato puthje e cila si kohë ishte disa sekonda të shpejta, shumë të shpejta, ajo kishte shkuar në guzhinë dhe ishte kthyer prej saj por me shishen e rrakisë dhe të një gote tjetër. Tek sa po ulej, përsëri duke i buzëqeshur i mbushi të dyja gotat. Nuk priti veprim prej tij por reagoi duke kthyer në gurmazin e saj nga ai lëng të cilin rrallëherë e pinte. Për ta dëgjuar atë histori ajo i fali buzëqeshjen e rradhës si për t’i thënë se ishte gati ndërsa ai tepër i hutuar hidhte shikimin herë tek fleta e palosur e librit e herë tek ajo.

E filloi tepër ngatëruar atë histori të vjetër duke i treguar se si erdhi ai moment. Duhej të shkonim në Butrint filloi të tregonte ai, brenda parkut arkeologjik aty ku mikesha e tij bashkë me atë tjetrën punonin në të njëjtin vend. Pra aty tek po zbrisnim nga autobuzi ai më shpjegoi cilësitë e asaj femre. Do të kenë ardhur dhe ndoshta janë duke punuar jashtë teatrit. Në të vërtetë aty ishin dhe jo vetëm pasi drejtuessi i gërmimeve po u qëndronte mbi kokë, po dilnin në dritë disa objekte me interes për të cilat ai kishte përgjegjësi. Me drejtuesin e gërmimeve ai njihej mirë, unë shumë pak ndërkohë vëmendjen e kisha prej atyre për të cilat kishim ardhur. Pas asaj ne shkuam lart duke pritur të ulur në murrin e trashë të kalasë. Nuk vonuan. I ndjeva tek po shfaqeshin pas çdo hapi mbi ato shkallë guri dhe ja të dyja po afroheshin drejt nesh. Mikesha e shokut tim pa u nguruar në atë që po mendonte u drejtua prej tij ndërsa unë në çast u ngrita në këmbë. Ajo ende ndodhej aty ku kishte ndaluar. Gati pa vetëdije e thërrita me një lëvizje dore. Duke u përpjekur të rregullonte frymëmarjen u ndodh përpara meje. Ishim shumë pranë njeri tjetrit por nuk guxonim të vepronim. Ajo po më ndiqte me vëmëndje pa e hequr shikimin. E kapa për krahu. Tek po i kërkoja veçse me shikim dëshirën time u ulëm në murrin e kalasë. Ishte një shikim i gjatë sikur kishim kohë që njiheshim dhe kërkonim atë që se kishim gjetur deri në ato çaste. Duke kaluar dorën në krahun e saj të nxirë nga dielli nisa ta përkëdhel. Ishte hera e parë që po e ndjeja nga afër ekzistencën e një femre në dëshirat e mia. I u afrova pranë, mbylla shikimin si për ta shijuar edhe më ëmbël veprimin që do të kryeja por më trembi, se më saktë na trembi një e bërtitur femre e cila ishte një prej atyre që punonin aty poshtë. Ajo gati me urdhër u kërkoi të zbrisnin poshtë. Kaq ishte. Ato, në atë ikje të shpejtë jo vetëm që nuk e kthyen kokën pas por duhej të mendonin se ku duhej ta ndalnin vrapin. Të dy ose më saktë unë e ndjeva veten të raskapitur dhe të pa mundur të ngrihesha prej andej ku isha ulur. I qetë sa nuk kishte më,  miku i historive të shumta duke ndezur cigaren më kërkoi të iknim prej andej. Do të vijmë përsëri vazhdoi ai tek po zbriste më të poshtë shkallëve të përshtatura sipas terrenit. Nxito, mund të gjejmë ndonjë makinë të rastit ndërsa unë gati si somnambul i shkova pas pa pikë dëshire. Ja kjo është e gjitha vazhdoi ai, një kujtim i bukur i asaj moshe dhe si përherë u përqëndrua mbi librin që mbante në dorë.

   

NË ATHINË

 

Sa herë ndodhem në kryeqytetin helen kaloj në një dimension tjetër. Si çdo fenomen, ai ngacmim më është krijuar në momente më mbreslënëse nga bota e mrekullueshme e  antikitetit e deri tek  zhvillimi i pafund i këtij vendbanimi. Shpesh, në atë trajektoren e lëvizjes time, duke ecur me këmbë për të shkuar tek motra e madhe, do të ndeshesha me shumë elemetë natyror e njerëzor ku gjithçka i është përshtatur në formën më interesante atij relievi pothuajse malor. Diku pranë shtëpisë së saj, pa shkuar aty, rreth 20 m më poshtë ku kryet edhe kryqëzimi i parë i asaj rruge, në krahun e majtë të lëvizjes sime, në katin përdhe të asaj godine banimi tre katëshe pjesa më e madhe e gjatësisë të saj ndodhet poshtë nivelit të shtresës asfaltobeton të rrugës. Mbasditeve sa herë ndodhesha përballë portës së vetme në dru, të dyja dritareve me kanatet e tyre në përmasa më të vogla se dritaret e dy kateve më sipër të cilat janë të qarkuara nga fletët e shumta të hardhisë së rrushit e disa pemëve frutorë, ato do të ndodheshin të hapura.

Në brendësi të asaj porte të lyer në ngjyrë jeshile me pak okër dhe të zezë, ashtu si edhe dritaret do të shfaqej e njëjta ekzistencë. Ajo ndërtesë e cila ndoshta është ndërtuar rreth viteve70 të shekullit të kaluar si shumë të tilla në Athinë që i përkasin kohëve të ndryshme kur janë ngritur, nuk duan të lëvizin prej andej. Pikërisht edhe fytyrat e të dy atyre meshkujve duke i rënë atyre veglave muzikorë tradicional, të shoqëruar me ato zërat në të çjerrë por tepër interesant, të çonin edhe pa dëshirën tënde ta pranoje atë lloj egzistence. Nga këta faktor ndodhi ai fenomen, pra, kohëzgjatja e ndalimit tim kur kaloja andej ku jo vetëm të vëzhgoja portretet e tyre por edhe interprentimin e bukur të këngëve popullore të gjitonëve tanë jugor. Ai më i gjati pa e ndërprerë ritmin e të kënduarit dhe të instrumentit i cili emërtohet prej tyre buzuk, duke shtyrë një stol të rrumbullakët më dha të kuptoj të hyja brenda. Nuk hezitova, në çast e ndjeva veten të ulur. Të dy, pa e ndërprerë atë çka po këndonin nuk po e hiqnin shikimin prej meje. Përsëri ai më i gjati i cili sigurish ishte më i madh se tjetri, diku pas tij me një gjysëm rrotullim mori prej andej një gotë qelqi duke e vendosu mbi tavolinë përballë tij. Nganjë një shishe të ndodhur po aty hodhi nga ajo pije që po konsumonin e cila nga aroma shfaqte ekzistencën e saj, si në çdo tavolinë tjetër të atij populli mesdhetar. Aty ndodhi ajo çukitja karakteristike e gotave duke bërë urimin për shëndetin e përbashkët. Ishin të toneve të ulëta që të dy. Me gjithëse u ndjehej në fytyrë për t’u prezantuar, nuk e shfaqën atë. Ndërsa unë pa e kërkuar prej tyre gati kisha filluar flisja për qytetin ku kisha lindur dhe po jetoja, si nga vëndbanimet më të pakta të ndodhura pranë vijës ujore të detit i cili ishte pjesa më e bukur e jetës tonë. Në të vërtetë ata nuk më ndërprenë as edhe njëherë por veçse dëgjonin ku herë pas here rimbushnin gotat me atë lëng.

Ishin tipa interesant, më tepër dëgjonin se sa flisnin. Zëri i tyre ndjehej veçse kur fillonin e këndonin. Në heshtje, në të njëjtën kohë tek po shijoja me kënaqësinë më të madhe, në ato momente po hidhja shikimin tim mbi gjithçka për rreth. Pra kuptova atë që nuk kisha pasur rastin ta vërtetoja. Ata të dy, atë hapësirë banimi e kishin përshtatur si ambient për mësimin e atyre veglave muzikorë ku më të shumtët ishin bashkëmoshatarë me ta. Ktheva shikimn prej tyre. Buzëqesha, buzëqesha pasi u emocionova jashtë mase. Në ato fotgrafitë e shumta të ndodhura gati përrreth mureve ndjeva një kënaqësi të veçantë tek përballesha me tiparet interesante të atyre tipave Ktheva shikimin prej miqve të mi. Me ato fytyrat elegante e cila u krijohej ndoshta edhe nga mbajta e flokëve të gjatë ata m’u dukën edhe më të këndshëm, më njerëzorë. Buzëqesha dhe pa e kuptuar se çfarë po më ndodhte, gati poshtë syve të mi fshiva disa pika loti të cilët ndoshta në formë imagjinare më ishin shfaqur aty. Ëmbëlsia në shikimit tim po shfaqej hapur. Kërkova ta ri mbushte gotën time. Në atë çast heshtje të mendimit ndjenjë të përbashkët, ku të dyja duart e mia dhe të atij që kishte detyrën për rimbushjen e tyre po qëndronin gati pezull. Aty, ku në kushte të veçanta krijohet ai efekti i quajtur alkimi, përveç zërit muzikor, ndjeva atë ëmbëlsinë e atyre njerëzve ku me pak gjëra e jetonin më së bukuri jetën e tyre. Mes asaj përpjekje të vazhdueshme për përvetësimin e asaj gjuhe interesante shfaqa kënaqësinë e veçantë për ta përsëritur atë moment. Që kur përplasëm shikimet e para dhe me gjithëse ende vazhdonin të mbanin të njëjtin qëndrim, një dritë e bukur po fillonte të rezantonte në fytyrat e tyre.

 

                                                                     Athinë, dhjetor 22